Tag: bletet
Si e Mbajnë Bletët Gjallë Botën e Gjelbër: Për Nderë të Ditës Botërore të Bletës
Më 20 Maj, mbarë bota festoi Ditën Botërore të Bletës – një ditë e veçantë për të kujtuar rolin thelbësor që këto krijesa të vogla kanë në jetën tonë të përditshme. Ndoshta duket e pabesueshme, por bletët janë përgjegjëse për çdo të tretën kafshatë që hamë. Pa to, do të kishim shumë më pak fruta, perime, lule dhe jetë.
Bletët si Rojet e Biodiversitetit dhe Sigurisë Ushqimore
Bletët janë shumë më tepër sesa prodhuese të mjaltit. Ato janë polenizues natyrorë, që ndihmojnë bimët të riprodhohen. Falë tyre, pemët tona në Kosovë – qershitë e Prizrenit, mollët e Drenicës, kumbullat e Anamoravës – japin fruta me bollëk. Lule të egra si ushqerëza, sinapi, luleradhiqja dhe trëndafilët e egër lulëzojnë falë punës së heshtur të bletëve.
Kur bletët zhduken, zhduket edhe një pjesë e madhe e ekosistemit. Në mbarë botën, popullatat e bletëve janë në rënie për shkak të pesticideve, ndotjes, mungesës së bimëve mjaltore dhe ndryshimeve klimatike.
Trashëgimia e Bletarisë në Kosovë
Kosova ka një traditë të pasur bletarie, e ruajtur nga brezi në brez në fshatrat dhe qytetet tona. Bletarët e zonave të Dukagjinit, Drenicës, Fushës së Kosovës janë dëshmitarë të lidhjes së thellë mes njeriut dhe natyrës. Koshere të vendosura afër livadheve të mbushura me bimë mjekësore krijojnë mjaltë të pasur në shije dhe vlera.
Në këtë Dite Botërore të Bletës, le të kujtojmë se çdo kavanoz mjaltë nuk është thjesht produkt – por rezultat i mijëra fluturimeve, bashkëpunimit të një kolonie dhe dashurisë së bletarit ndaj natyrës.
Çfarë Mund të Bëjmë Ne?
Mbillni Lule për Bletët!
Një nga mënyrat më të bukura për të festuar Ditën Botërore të Bletës është të mbjellim bimë që ushqejnë bletët. Edhe nëse jetoni në qytet, në ballkon ose kopësht të vogël, mund të ndihmoni!
Bimë të Shkëlqyera për Bletët:
- Livando (Lavandula officinalis) – aromatike dhe shumë e dashur për bletët
- Kalendula (Calendula officinalis) – lule e artë me veti mjekësore
- Lulëkuqet dhe lulebasani – të egra, por me shumë nektar
- Borziloku dhe trumëza (Ocimum basilicum dhe Thymus vulgaris) – bimë aromatike që lulëzojnë me nektar të pasur
- Ekinacea (Echinacea purpurea) – jo vetëm për bletët, por edhe për shëndetin tuaj
- Luledielli (Helianthus annuus) – një festë për syrin dhe për bletët
Këto bimë tërheqin jo vetëm bletët, por edhe fluturat, ndihmojnë tokën dhe shtojnë bukurinë në çdo hapësirë.
📸 Bashkohuni me Ne!
Nëse keni mbjellë lule për bletët ose doni të ndani foto nga kosheret, lulet tuaja, ose momente në natyrë, na dërgoni pamje dhe do t’i publikojmë në blog dhe rrjetet sociale të HeksaPro!
🙏 Falenderim për Bletët dhe për Ju
Dita Botërore e Bletës nuk është vetëm për bletarët. Është për të gjithë ne që duam ushqim të pastër, natyrë të gjallë dhe një të ardhme të shëndetshme për fëmijët tanë.
Mbillni një lule. Blini mjaltë lokal. Edukoni fëmijët rreth bletëve.
Sepse kur ndihmojmë bletët, ndihmojmë veten.
Si e Bëjnë Mjaltin Bletët
A e keni vënë re ndonjëherë se çfarë fshihet pas shijes së ëmbël të mjaltit? Procesi i transformimit të nektarit të luleve në mjaltë është një nga mrekullitë më të thjeshta e megjithatë më magjike të natyrës.
1. Mbledhja e Nektarit
Çdo bletë punon si një “ambulancë fluturuese”: viziton deri në 5,000 lule në një ditë për të mbledhur nektar. Me gjuhën e saj të gjatë, ajo thith këtë lëng të ëmbël dhe e ruan në atë që quhet “stomaku i mjaltit” – një rezervuar kalimtar ku fillon ky proces.
2. Transformimi Enzimatik
Brenda stomakut të mjaltit, nektari përzihet me enzima të veçanta që fillojnë ta shpërbëjnë sheqerin e thjeshtë në përbërës më të lehtë për tu ruajtur. Ky “mix” i parapërgatitur i kthehet pastaj bletëve tjera punëtore në koshere, me anë të regurgjitimit — po, ashtu si një recetë mikse!
3. Depozitimi dhe Tharja
Bletët e transferojnë përzierjen në qelitë e dyllit (hojet). Por kjo masë e sapo depozituar ka ende shumë ujë: rreth 70–80%. Për ta bërë më të trashë, bletët rrahin krahët mbi hoje, duke krijuar një rrymim ajri që avullon lëngjet e tepërta. Kjo intensifikon shijen dhe e bën që të ruhet gjatë.
4. Mbyllja e Qelizave
Kur përqindja e ujit bie nën 18%, qelitë mbushen plot dhe mbulohen me dyll të hirtë – “kapaku” që mbron mjaltin nga era, dëmtuesit dhe papastërtitë. Aty mjalti do të presë derisa bletët të kenë nevojë për energji.
Fakte Argëtuese!
- Një bletë mesatarisht jeton vetëm 6–8 javë gjatë sezonit aktiv.
- Për një gjysmë kilogrami mjaltë, bletët duhet të fluturojnë rreth 80,000 kilometra – sa 2 herë rrotullime rreth globit!
- Mjalti nuk prishet kurrë; studiuesit kanë gjetur mjaltë 3,000-vjeçar i cili ishte ende i ngrënshëm!
Mënyra se si bletët bashkërendojnë miliarda hapa të vegjël për të krijuar çdo pikë mjaltë tregon se kombinimi i punës ekipore dhe inteligjencës natyrore nuk ka rival. Tani, kur hidhni pak mjaltë në çaj ose petulla, ose kur e hani një lugë mjalti të shijshëm në mëngjes, mendoni për gjithë këtë udhëtim të ëmbël që fshihet pas këtij kavanozi!
A Mund të Thumbojnë Bletët Më Shumë se Një Herë? 
Çfarë është bletaria? 
Çfarë “Hanë” Bletët? 
Si Duket Një Koshere Bletësh? 
Si e Bëjnë Mjaltin Bletët